Jeźdźcy

Rzeźba – symbol czasu

Jeźdźcy Apokalipsy – wydaje się, że jest to proste przesłanie. W latach 90. ubiegłego wieku zrodziła się nadzieja, która towarzyszyła temu czasowi. Przerodziła się w chaos i mocno zmieniła losy ludzi. W tym czasie, na bazie przemian, otrzymałem w 1994 roku propozycję realizacji rzeźby w miejscu dotychczas związanym z poprzednim systemem.

Postanowiłem zrealizować coś, co będzie refleksją dla tych czasów, a również zapowiedzią nowej nadziei. Mój wybór padł na realizację czterech rzeźb, których bazą ideową są Jeźdźcy Apokalipsy według świętego Jana. Moją koncepcją było spięcie miasta w nową całość, w nowej roli. Chciałem ustawić w czterech kierunkach, cztery rzeźby autorstwa czterech różnych rzeźbiarzy. Aby każdy z nich mógł w monumentalnej skali zinterpretować tekst w swojej formie artystycznej. Nie chciałem ograniczać przyszłych autorów rzeźb formą. Chciałem, aby rzeźby te łączyła wspólna idea i była odpowiedzią na wydarzenia wtedy aktualne. Mój projekt i związane z nim przesłanie ideowe były akceptowane i podobały się, ale…

W 2002 roku, nie chcąc, aby mój projekt zaistniał tylko w formie idei i szkiców, powstały medale poświęcone temu pomysłowi. W międzyczasie szukałem możliwości realizacji mojego założenia w czterech innych miastach w kraju. Bez pozytywnego odzewu.

Wróciłem do tematu tych rzeźb w 2019 roku z tym samym efektem. Ostatecznie moja próba zrealizowania tego projektu opiera się na zaangażowaniu rzeźbiarzy ze Słowacji, Węgier, Czech i Polski. Każdy z artystów ma możliwość własnej interpretacji tekstu, musi zachować tylko trzy elementy, które scalają te projekty w całość. Jest to sylwetka konia, sylwetka jeźdźca i symbol danego jeźdźca.

Artyści: Milan Lukáč ze Słowacji, Marek Brzózka z Węgier, Peter Nižňanský z Czech zgodzili się na wzięcie udziału wraz ze mną w tym projekcie, co stworzyło nowe możliwości realizacji tej idei. Na późniejszym etapie do projektu dołączyli również Vít Bojňansky ze Słowacji, Krzysztof Krzysztof z Polski oraz Igor Mosný ze Słowacji.

Od pierwszej wystawy, w ciągu kolejnych wystaw, analizują oni swoje dotychczasowe rozwiązania i propozycje rzeźbiarskie i prezentują również nowe wersje odpowiedzi na tę ideę. Musimy poczekać, czy idea czasu apokalipsy, przedstawiona w tych projektach, okaże się Czasem Apokalipsy. Mija bowiem trzydzieści lat od mojej pierwszej koncepcji tego projektu. Obecna wystawa jest siódmą w cyklu wystaw promujących projekt. Poszerzający się skład jest przykładem, jak idea może połączyć różne postawy artystyczne. Obecna ekspozycja pokazuje w jaki sposób rzeczywistość, oddziałując na artystów, wpływa na ich interpretacje i przekształca rzeczywistość na język rzeźbiarski.

Powstałe rzeźby i szkice do tych rzeźb stanowią już kolekcję.

Dotychczasowe wystawy tych projektów odbyły się w: Muzeum Historycznym w Bielsku-Białej, Muzeum Miejskim Wrocławia, Danubiana Meulensteen Art Museum w Bratysławie, Instytucie Słowackim w Budapeszcie, Instytucie Kultury Willa Decjusza w Krakowie oraz Muzeum im. Bolesława Biegasa w Warszawie.

Obecnie prezentujemy nasze wizje artystyczne w miejscu symbolicznym – niemal dokładnie na granicy między Polską a Czechami, w czasie trwania symbolicznej imprezy – XXXIII Międzynarodowego Festiwalu Teatralnego Bez Granic odbywającego się tradycyjnie w Cieszynie i Czeskim Cieszynie. Cieszyńskiemu oddziałowi Solidarności Polsko-Czesko-Słowackiej serdecznie dziękujemy za zaproszenie, a Domowi Narodowemu za gościnne przyjęcie.

Bronisław Krzysztof

Bronisław Krzysztof – Pierwszy jeździec Apokalipsy, 2024, brąz, wys. 41 cm

Bronisław Krzysztof

Urodził się 21 czerwca 1956 w Mszanie Górnej. W 1981 roku ukończył studia na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie (prof. Jerzy Jarnuszkiewicz). Mieszka i pracuje w Bielsku-Białej, zajmuje się rzeźbą kameralną i monumentalną, medalierstwem, rysunkiem, plakatem i grafiką. Przez 25 lat pracował jako projektant w firmie Sisley Cosmetics w Paryżu. Swoje prace prezentował na licznych wystawach w kraju i za granicą. Uzyskał wiele nagród krajowych i międzynarodowych. Wśród nich ceni zwłaszcza złoty medal na VII Biennale Internazionale del Bronzetto Dantesca (Rawenna, 1986) oraz Złoty Krzyż Zasługi przyznany przez Prezydenta RP (2008) i Srebrny Medal Zasłużony Kulturze Gloria Artis (2017). Jego prace są częścią wielu publicznych i prywatnych kolekcji na całym świecie.

Milan Lukáč – Drugi jeździec Apokalipsy, 2021, brąz, wys. 60 cm

Milan Lukáč

Urodził się 29 września 1962 roku w Bojnicach (Słowacja). W latach 1981–1987 studiował w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Bratysławie na wydziale rzeźby reliefowej i figuratywnej (prof. Ladislav Snopek, prof. Ján Kulich), a w latach 1985–1986 w l‘École nationale supérieure des Beaux-Arts w Paryżu (prof. Jean Cardot). Mieszka w Bratysławie. Poświęca się monumentalnej i kameralnej twórczości rzeźbiarskiej, rysunkowi, malarstwu i technikom graficznym. Od 1988 roku jest nauczycielem akademickim, docentem; od roku 2011 kieruje Instytutem Sztuk Pięknych i Multimediów Wydziału Architektury i Wzornictwa Słowackiego Uniwersytetu Technicznego. Brał udział w niezliczonych wystawach w kraju i za granicą, jego dzieła są reprezentowane w zbiorach prestiżowych galerii i kolekcjach prywatnych wielu ważnych osobistości, zwłaszcza w krajach kultury francuskiej. Do najważniejszych z jego nagród należą: nagroda im. Martina Benki (1988), nagroda im. Paula Louisa Weilera (1990), Prix Itineraire (1998).

Marek Brzózka – Trzeci jeździec Apokalipsy, 2024, brąz, wys. 45 cm

Marek Brzózka

Urodził się 25 grudnia 1983 w Segedynie, gdzie uczył się w Gimnazjum, a w latach 2002–2003 w Gimnazjum Artystycznym Istvána Tomörkény’ego specjalizował się w rzeźbie dekoracyjnej. W styczniu 2003 roku przebywał na stypendium na Akademii Sztuk Pięknych Krakowie. W latach 2003–2008 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Budapeszcie w pracowni rzeźby figuratywnej (prof. Kő Pál, asystent Gálhid Péter). W 2006 roku w ramach programu Erasmus odbył pobyt studyjny na Akademii Sztuk Pięknych w Monachium (prof. Hermann Pitz). Od 2013 roku kontynuuje studia doktoranckie na Magyar Képzömüvészeti Egyetem w Budapeszcie. Mieszka i tworzy w Segedynie. Zajmuje się rzeźbą monumentalną i kameralną oraz rysunkiem. Pracuje także jako nauczyciel. Ma na swoim koncie liczne wystawy indywidualne i zbiorowe oraz monumentalne realizacje rzeźbiarskie.

Peter Nižňanský

Urodził się 7 lipca 1956 w Dunajskiej Stredzie (Słowacja). W latach 1971–1978 uczył się w Szkole Przemysłu Artystycznego w Bratysławie. W latach 1978–1984 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Pradze w pracowni prof. Jiříego Bradačka, a w 1981 odbył staż w Berlinie w Hochschule der Künste. Mieszka i tworzy w Pradze. Poświęca się rzeźbie monumentalnej i kameralnej oraz renowacji i twórczości medalierskiej. Uczestnik licznych sympozjów rzeźbiarskich w Czechach i Słowacji, ma na swoim koncie dziesiątki wystaw indywidualnych i zbiorowych. Jego dzieła znajdują się w licznych kolekcjach publicznych i prywatnych w kraju i za granicą.

Vít Bojňanský – Ostatni jeździec Apokalipsy, 2021, granit i brąz, wys. 123 cm

Vít Bojňanský

Urodził się 14 października 1962 w Bratysławie, gdzie w latach 1977–1981 studiował w Średniej Szkole Przemysłu Artystycznego na Wydziale Snycerstwa u prof. Ludwika Korkoša. W latach 1981–1987 studiował na Akademii Sztuk Pięknych w Bratysławie na Wydziale Rzeźby u prof. Jána Kulicha. Rzeźby u prof. Jana Kulicha. Mieszka i tworzy w Bratysławie – Záhorskiej Bystricy Specjalizuje się w rzeźbie i malarstwie oraz w monumentalnych realizacjach rzeźbiarskich. Prace prezentował na licznych wystawach indywidualnych i zbiorowych w Słowacji i za granicą. Jego prace znajdują się w wielu kolekcjach publicznych i prywatnych. Regularnie uczestniczy w słowackich i zagranicznych plenerach rzeźbiarskich.

Krzysztof Krzysztof

Urodził się 18 stycznia 1980 roku w Bielsku-Białej. W latach 1996–2000 uczył się w Państwowym Liceum Plastycznym im. Antoniego Kenara w Zakopanem, a w latach 2000–2005 na Wydziale Rzeźby Akademii Sztuk Pięknych w Warszawie w pracowni prof. Jana Kucza. W latach 2002–2003 w ramach programu Erasmus przebywał na półrocznym stypendium na Universität der Künste w Berlinie u prof. Davida Evisona i Yoshimiego Hashimoto. W latach 2007–2008 przebywał na stypendium w Narodowym Centrum Kultury w San Francisco, gdzie nakręcił szereg filmów dokumentalnych o artystach. W latach 2014–2017 ukończył studia doktoranckie na University of Ulster w Belfaście (Irlandia Północna). Mieszka w Bielsku-Białej. Zajmuje się rzeźbą, malarstwem, obiektami przestrzennymi, performansami wideo, twórczością filmową zorientowaną na sztuki wizualne i wydarzenia artystyczne, a także teorię sztuki. Jest autorem wielu profesjonalnych opracowań, publikacji i wykładów. Ma bogaty dorobek wystawienniczy, brał udział w licznych sympozjach, festiwalach filmowych, zdobył kilka nominacji i nagród.

Igor Mosný

Urodził się 9 stycznia 1959 w Trenčianskich Teplicach. W latach 1974–1978 uczył się w Artystyczno-Przemysłowej Szkole Średniej w Kremnicy (specjalność kowalstwo artystyczne), w latach 1979–1985 studiował w Wyższej Szkole Sztuk Pięknych w Bratysławie na wydziale rzeźby reliefowej i figuralnej pod kierunkiem prof. Ladislava Snopka, Rudolfa Pribiša i Jána Kulicha. Zajmuje się kameralną twórczością rzeźbiarską, realizacjami dla architektury i architektury wnętrz, a także rysunkiem. Wśród jego realizacji znajdują się pomniki i tablice upamiętniające wybitnych Słowaków, m.in. Aleksandra Dubčeka (Trenčín, Rzym), Jána Kollára (Wiedeń), kard. Josefa Tomko (Udavské); pomniki ofiar komunizmu oraz wojen światowych (Trenčín), a także fontanny na placach publicznych (Trenčín, Púchov). Jego prace były prezentowane na wystawach indywidualnych w Słowacji i za granicą (m.in. Klagenfurt, Genewa, Rzym, Wiedeń, , Berlin) oraz wystawach zbiorowych. Znajdują się w kolekcjach renomowanych galerii słowackich (Trenčín, Dolny Kubín, Poprad) i w zbiorach prywatnych (Kanada, USA, Niemcy, Austria, Włochy, Francja, Czechy).