Havel odnaleziony
PL
Spotkanie, czytanie performatywne, a może coś więcej...
Rzecz o tym, ile kosztuje odważna postawa, kiedy wszyscy wokół wybierają posłuszeństwo wobec złej władzy.
Odnaleziony po latach reportaż Václava Havla z jego pierwszego uwięzienia został niedawno wydany także po polsku pod tytułem Siła bezsilnego. W obawie przed przejęciem tekstu przez tajną policję Havel ukrył rękopis tak dokładnie, że po latach sam nie umiał go odnaleźć.
Okoliczności powstania książki opisuje szczegółowo Andrzej S. Jagodziński, jej tłumacz, we wstępie do polskiego wydania (Ośrodek Karta, Warszawa 2022):
„...Siła bezsilnego to jedna z najważniejszych książek Václava Havla, napisana w dramatycznym roku 1977: roku powstania Karty 77 – głównej platformy czechosłowackiej opozycji demokratycznej – i brutalnego ataku reżimu komunistycznego na jej sygnatariuszy. Nie jest to jednak wyłącznie dokument historyczny, lecz także – czy raczej przede wszystkim – wręcz intymna opowieść pisarza o zdarzeniach, które wywarły ogromny wpływ na całe jego dalsze życie.
6 stycznia 1977 ogłoszono manifest Karty 77. Jej rzecznicy: Václav Havel, filozof Jan Patočka i były minister spraw zagranicznych Jiří Hájek wraz z aktorem i dramatopisarzem Pavlem Landovskim jechali w Pradze do Zgromadzenia Federalnego, by przekazać tekst dokumentu z listą 242 pierwszych sygnatariuszy. Okazało się jednak, że są śledzeni przez bezpiekę i rozpoczął się pościg policyjny jak z gangsterskich filmów. Kierowany przez Landovskiego samochód został w końcu zablokowany na pagórkowatym osiedlu Hanspaulka w dzielnicy Dejvice, a jego pasażerów zatrzymano. Zaczęły się całodzienne przesłuchania. 14 stycznia po jednym z nich Havel trafił do aresztu śledczego pod zarzutem prowadzenia „działalności na szkodę państwa”. Nie wiedział, że czeka go ponad czteromiesięczny pobyt za kratami – pierwszy tak długi kontakt z potężnym aparatem komunistycznej bezpieki i więziennictwa.
Był wcześniej wielokrotnie zatrzymywany i przesłuchiwany, a także od dawna w różny sposób starał się „przygotować” do pobytu w więzieniu, lecz to nowe doświadczenie co chwilę go zaskakiwało. I źle je znosił. Po dwóch miesiącach skorzystał z przysługującego mu prawa i w liście do prokuratora generalnego wystąpił o zwolnienie. Reżim natychmiast wyczuł szansę i zastawił na niego sidła, a Havel w nie wpadł. Kiedy go po następnych dwóch miesiącach zwolniono, wszystkie reżimowe media opublikowały komunikat MSW z wyrwanymi z kontekstu cytatami z jego korespondencji z prokuratorem oraz z informacją o zrzeczeniu się przez niego funkcji rzecznika Karty 77, aby w ten sposób go skompromitować.
Václav Havel był zdruzgotany. Uważał, że jego dotychczasowy świat legł w gruzach i że to „uwikłanie” kwestionuje całą jego wiarygodność jako obrońcy praw człowieka i demokratycznych wartości....”.
Przekonajmy się, co z tego materiału wybrali artyści pod kierunkiem Bogusława Słupczyńskiego i jaki znaleźli sposób na jego prezentację.