R.U.R.

Słynna sztuka Karela Čapka, w której 102 lata temu po raz pierwszy pojawiło się słowo „robot”, a humanoidy po raz pierwszy trafiły na scenę – w brawurowej adaptacji na język teatru lalek.

Roboty, marionetki. Maszyny zapewniają muzykę, lalki – rozrywkę. Maszyny dostarczają emocji. Czy nie stajemy się marionetkami? Czy emocje nie są uciążliwe? Czy miłość nie jest uciążliwa? Ludzie się degenerują, świat został zarażony robotami. Zbawienie w miłości – ale czy miłość nie jest uciążliwa? Gdzie jest dusza? Gdzie jest duch? I oto jesteśmy robotami.

Dramat fantastyczno-naukowy Karela Čapka, ostrzegający przed konsekwencjami rozwoju techniki, został napisany w 1920 roku (praprem. 2 stycznia 1921 w wykonaniu amatorskiego teatru Klicpera w Hradcu Králové). Tytuł sztuki stanowi skrót od nazwy firmy: Rossumovi Univerzální Roboti (czes. Roboty Uniwersalne Rossuma). Słowo „robot” jako nazwę dla człekokształtnych rozumnych maszyn podpowiedział autorowi starszy brat Josef, znany malarz. Karel Čapek pierwotnie skłaniał się do wywiedzionego z łaciny słowa „labor” (praca), ale wydało mu się zbyt papierowe. Sztuka zyskała natychmiast ogromną popularność. Do 1923 została przetłumaczona na 30 języków. W Polsce R.U.R. został wystawiony po raz pierwszy 18 lipca 1922 w Teatrze Letnim w Warszawie (reż. Emil Chaberski). Warto pamiętać, że roboty w sztuce Čapka, choć montowane w fabryce, były bytami biologicznymi, trochę jak Igor stworzony przez doktora Frankensteina w powieści Mary Shelley albo replikanci w filmie Blade Runner.

Teatr Buchty a loutky został założony w 1991 roku w Chebie przez świeżo upieczonych absolwentów wydziału lalkarskiego DAMU. Od tego czasu mają na swoim koncie 60 premier teatralnych dla dorosłych i dzieci, filmy lalkowe i animowane oraz teledyski, a także wiele projektów z zakresu teatru nietradycyjnego, muzyki, sztuk wizualnych, filmu. Zrealizowali 60 premier dla dzieci i dorosłych. Swoje przedstawienia pokazują na prestiżowych festiwalach w Czechach i za granicą – w 2003 gościli na naszym festiwalu z przedstawieniem Gilgameš.

Przedstawienie R.U.R. na motywach dramatu Čapka powstało we współpracy z czeskim centrum PEN Clubu.